Geweldsaanwendingen
Onder geweldsaanwendingen worden alle vormen van geweld verstaan die de politie moet gebruiken als de situatie daar om vraagt, zoals het gebruik van de wapenstok, pepperspray, het vuurwapen of fysiek geweld.
Belangrijkste wapen is de mond
Portefeuillehouder en politiechef Frank Paauw geeft aan dat politiemensen alleen geweld gebruiken als het echt niet anders kan. ‘Politiemensen gebruiken geweld zo beperkt mogelijk en werken bij voorkeur de-escalerend. Daar trainen we ook op. Deze cijfers zeggen wat mij betreft dus vooral iets over het vakmanschap van agenten. Geweldsmiddelen zetten we het liefst zo min mogelijk in, maar er zullen zich altijd incidenten blijven voordoen die we niet zonder geweldsinzet kunnen afhandelen.’
Geen eenduidige registratie
Op dit moment worden geweldsaanwendingen nog niet eenduidig geregistreerd door alle eenheden. Het project de Stelselherziening Geweldsaanwending moet leiden tot een landelijke eenduidige registratie en verantwoording van gebruikt geweld. ‘Dit project richt zich primair op het aanpassen van het Wetboek van Strafrecht en de zogenoemde Ambtsinstructie. Het korps is medio januari 2019 gestart met landelijke eenduidige registratie van geweldsaanwendingen. Dit maakt het onder meer mogelijk om cijfers van de verschillende eenheden met elkaar te vergelijken, waardoor het korps trends eerder kan waarnemen’, licht Paauw toe.
Cijfers per eenheid
Tot en met 2019 publiceert de politie deze cijfers nog op de gebruikelijke wijze: het aantal geweldsaanwendingen gerubriceerd per eenheid. Doordat er in 2018 nog geen landelijk eenduidige registratie was, zijn de cijfers op eenheidsniveau wel valide, maar is het nog niet mogelijk om een landelijk beeld te geven. Dit is vanaf volgend jaar wel mogelijk. In de onderstaande overzichten staan de totale en per eenheid uitgesplitste meldingen van geweld door de politie in de periode 2014 tot en met 2018.
Verantwoording en leercirkel
De politie heeft in Nederland het geweldsmonopolie. Agenten zijn opgeleid en getraind om geweld toe te passen. Zij mogen en doen dit echter pas als andere, minder ingrijpende opties niet het gewenste effect hebben. In de geweldsspiraal zit een verplichte opbouw en achteraf moet een agent altijd de geweldsinzet verantwoorden.
Paauw: ‘Als je bedenkt dat de politie vele tientallen duizenden “burgercontacten” per jaar heeft, dan blijft geweldgebruik incidenteel en komt het dus relatief weinig voor in het dagelijkse werk van een agent. Toch blijft de politie scherp op geweldsinzetten. Met het geweldsmonopolie komt immers een grote verantwoordelijkheid. Het is absolute noodzaak om goed te kunnen duiden hoe vaak, waarom en op welke wijze de politie geweld toepast. Om verantwoording af te leggen aan de maatschappij, maar - minstens zo belangrijk - om van te leren. In de huidige geweldsopleidingen van agenten speelt het evalueren van praktijkcasussen daarom een prominente rol.’