AMC takelt 12.000 kilo kunst naar binnen

Het kunstwerk werd met een dieplader vervoerd vanuit het restauratie-atelier in Zaltbommel naar Amsterdam waar het, via een tijdelijk verwijderde glasgevel, naar binnen is getakeld.

In de wederopbouwperiode (1946-1965) hoorde monumentale wandkunst bij de nieuwe architectuur. Juist omdat dergelijke kunst vaak ín of áán gebouwen vastzit, is veel inmiddels verloren gegaan. Dit dreigde eveneens te gebeuren met werk van Lex Horn.

In het Jan Swammerdam Instituut bevonden zich drie sgraffito’s van de kunstenaar op drie verdiepingen in het trappenhuis. Elk werk, ‘Het ziekenbezoek’, ‘Het straatongeluk/de ambulance/ het gewondenvervoer’ en ‘Het medisch laboratoriumonderzoek’, is ongeveer drie meter hoog en zeven meter lang. De sgraffito’s zijn expressief, half-figuratief, half abstract en hebben een medisch thema: een ziekenhuisbed, een fietsongeval en een man met een microscoop.

Ook symbolen als een zandloper als verbeelding van de tijd en de vergankelijkheid verwerkte Lex Horn in zijn werk. De in het AMC geplaatste ‘Het ziekenbezoek’, is uitgevoerd in laagsgewijs opgebrachte cementpleister in grijs, zwart, oranje-terra en wit. Daaruit zijn vormen weggekrabd en uitgesneden.

De sgraffito past goed in de AMC Kunstcollectie. Deze omvat Nederlandse beeldende kunst vanaf 1945. De verschillende stromingen in de naoorlogse kunst zijn ruim vertegenwoordigd met ruim 5000 schilderijen, werken op papier en foto’s evenals een groot aantal monumentale objecten. Lex Horn behoorde tot de groep van de naoorlogse ‘realisten’, evenals Nicolaas Wijnberg waar het AMC ook werk van bezit.

Horn’s kunstwerken waren tot voor kort in het bezit van de eigenaar van het Jan Swammerdam Instituut, de woningbouwvereniging het Oosten. Het voortbestaan ervan kwam in gevaar, omdat de woningbouwvereniging een andere bestemming voor de grond had.

De sgraffito’s stonden nog steeds op de bouwplaats, verpakt in piepschuim en plastic. Vanaf 2003 maakte de weduwe van Horn zich sterk voor het behoud ervan. De kosten van de restauratie, uitgevoerd door atelier Wilgenburg in Zaltbommel, en de plaatsing worden door de Kunststichting AMC bekostigd.
De andere twee sgraffito´s zijn opgeslagen en wachten nog op een nieuwe bestemming.

Bij een sgraffito worden twee grafische technieken gecombineerd: een aan hoogdruk, hout- of linoleumsnede verwante werkwijze met de scraperboard-techniek, waarbij gekleurde vlakken worden afgedekt met een homogene deklaag, die daarna in vlakken of lijnen weer worden weggekrabd. Daardoor treden de onderliggende kleuren op onverwachte plaatsen weer tevoorschijn.

Het Jan Swammerdam Instituut werd in 1962 gebouwd als onderdeel van de medische faculteit van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en riep indertijd heftige emoties op. De één bestempelde het als het lelijkste gebouw van Amsterdam, de ander zag het als een mooi voorbeeld van de Nieuwe Zakelijkheid. Het zou onderdeel moeten worden van een grootschalig nieuwbouwproject voor het Academisch Ziekenhuis bij de UvA. Uiteindelijk zijn de plannen daarvoor niet doorgegaan en verrees een nieuw academisch ziekenhuis in de Bijlmer, het huidige Academisch Medisch Centrum (AMC).