Het vertrouwen is het laagst in de horeca. De verwachtingen voor de komende drie maanden zijn in alle bedrijfstakken negatief, maar onderlinge verschillen zijn groot. Dit melden het CBS, KVK, het Economisch Instituut voor de Bouw, MKB-Nederland en VNO-NCW op basis van de Conjunctuurenquête Nederland. De gegevens voor dit onderzoek zijn verzameld in april 2020, voor de op 6 mei aangekondigde versoepeling van de maatregelen.
Het ondernemersvertrouwen is de stemmingsindicator van niet-financiële bedrijven met minimaal 5 werkzame personen. Begin 2018 bereikte het ondernemersvertrouwen de hoogste waarde (18,1). Vervolgens is tot en met het eerste kwartaal van 2020 een geleidelijk dalende trend ingezet, waarna door de coronacrisis het vertrouwen in het tweede kwartaal de grootste afname laat zien sinds de start van de meting eind 2008. De stemmingsindicator ligt in het tweede kwartaal van 2020 op het laagste niveau ooit gemeten (-37,2). Dit is nog lager dan ten tijde van het dieptepunt van de financiële crisis in 2009. Voor het eerst sinds het vierde kwartaal van 2013 hebben negatief gestemde ondernemers de overhand.
Ondernemers zeer somber over vooruitzichten
Ondernemers hebben in april voor negen economische indicatoren hun verwachting gegeven ten opzichte van drie maanden eerder. Voor elk van deze indicatoren zijn er meer ondernemers die een negatieve ontwikkeling verwachten dan ondernemers die een positieve ontwikkeling verwachten. In hetzelfde kwartaal een jaar eerder liet elk van deze indicatoren nog een positief saldo zien. Ondernemers zijn vooral negatief over het economisch klimaat. Bijna 69 procent van de ondernemers verwacht een verslechtering van het economisch klimaat in de komende drie maanden, terwijl slechts 3 procent een verbetering verwacht.
Van alle indicatoren zijn de verwachtingen over de omzet het sterkst afgenomen vergeleken met een jaar eerder. Hiervan is het saldo afgenomen van bijna 28 procent in het tweede kwartaal van 2019 naar ruim -54 procent in het tweede kwartaal van 2020. In de horeca zijn de omzetverwachtingen het sterkst negatief van alle bedrijfstakken. Daar voorziet bijna 90 procent van de ondernemers in het lopende kwartaal een lagere omzet dan in de voorgaande drie maanden.
Ook hebben ondernemers zich uitgesproken over de investeringsverwachtingen voor 2020. Ruim 44 procent van de ondernemers verwacht in 2020 een afname van investeringen in vaste activa ten opzichte van 2019. 7,4 procent verwacht een toename.
Horeca in mineur
In alle bedrijfstakken is het ondernemersvertrouwen in het tweede kwartaal afgenomen. Door de vele bedrijfssluitingen als maatregel tegen het coronavirus is het pessimisme veruit het grootst bij ondernemers in de horeca. Daar komt de stemmingsindicator uit op -84,3. Een kwartaal eerder waren ondernemers hier nog nagenoeg neutraal gestemd.
Bij negen van de twaalf bedrijfstakken ligt de stemmingsindicator op het laagste niveau ooit gemeten. Ook was, op de bedrijfstak informatie en communicatie na, de verslechtering van het vertrouwen bij elk van de bedrijfstakken in één kwartaal tijd niet eerder zo groot. Net als vorig kwartaal is het vertrouwen het hoogst in de bouw. Desondanks komt de stemmingsindicator hier uit op een niveau van -10,6, het laagste sinds begin 2014.