Vaak worden na het oprollen van drugslabs alleen de ter plekke aanwezige uitvoerders vervolgd. Nu stond er dankzij de toegang tot de versleutelde communicatie een groep verdachten terecht die een organisatorische en aansturende rol speelde.
Van 'nick name' naar concrete verdachte
Bij het communiceren via cryptotelefoons maken criminelen over het algemeen gebruik van schuilnamen. Een belangrijk deel van het onderzoek betrof dan ook het identificeren van concrete personen achter de nick names waarmee gecommuniceerd werd. Hiervoor zijn talloze gedeelde tekstberichten en afbeeldingen geanalyseerd. Ook zijn personen geobserveerd door de politie, waarna hun locatiegegevens zijn vergeleken met de locaties van de zendmasten die de bewuste telefoons op dat moment aanstraalden. Onder meer hieruit is duidelijk geworden welke personen de betreffende accounts gebruikten en dus gezien kunnen worden als afzender van de betreffende tekstberichten en afbeeldingen.
Invallen in drugslabs
De informatie van de Encrochat-servers leidde in juni en augustus 2020 tot invallen in drugslabs, wasserijen en opslagplaatsen in onder meer Herwijnen, Kerkenveld, Nijeveen, Ridderkerk, Zwijndrecht en Lelystad. Bij of kort na deze invallen zijn meerdere personen gearresteerd die direct aan deze zaken gelinkt konden worden. Deze verdachten zijn of worden vervolgd in diverse strafrechtelijke onderzoeken. Uit onderzoek naar alle beschikbare chatberichten is echter ook gebleken dat er in deze zaken sprake was van een aansturende rol van een overkoepelende groep mannen. Elf van de mannen die vandaag terecht stonden, worden er van verdacht een criminele organisatie te hebben gevormd die gericht was op onder meer de productie van methamfetamine in deze vaak zeer professionele drugslabs en op de handel in cocaïne.
De elf verdachten communiceerden veelvuldig over de drugslabs en over de handel in cocaïne. Ze hadden het over onder andere het regelen van de betreffende panden, de aanvoer van grondstoffen, de afvoer van afval en het regelen van uitvoerders (‘koks’). Bij doorzoekingen van panden van de verdachten zijn verdovende middelen aangetroffen die op grond van de onderschepte communicatie daar ook verwacht konden worden.
Cocaïnehandel
Drie van de mannen die vandaag terecht stonden, worden er van verdacht een tweede criminele organisatie te hebben gevormd. Uit de diverse chatberichten blijkt in de visie van het Openbaar Ministerie dat de drie zich bezig hielden met grootschalige handel in en productie van cocaïne en synthetische drugs. De drie hadden het maandenlang over onder andere het vervaardigen van middelen, over prijzen en klanten en over investeringen. Diverse chemicaliën die tijdens doorzoekingen van de woningen van twee van de verdachten zijn aangetroffen, ondersteunen daarnaast de chatgesprekken over het bewerken van cocaïne.
Ernstige gevolgen
De mate van samenwerking die de verdachten hadden en het duurzame karakter van deze samenwerking, maakt dat er in de visie van het Openbaar Ministerie sprake is van twee criminele organisaties. Het wordt alle verdachten zwaar aangerekend dat zij met hun activiteiten de volksgezondheid ernstig in gevaar hebben gebracht. De maatschappelijke ontwrichting als gevolg van drugsproductie en –handel is algemeen bekend. Zeker als het gaat om een synthetische drug als crystal meth zijn de gevolgen voor de vaak kwetsbare gebruikers zeer ernstig. Daarnaast zorgen de chemische afvalstromen voor milieuproblematiek en ontaardt de handel in drugs regelmatig in ernstige vormen van geweld. Dit alles namen de verdachten voor lief, met als reden hun eigen financieel gewin.
Strafeis
Voor alle verdachten is onderzocht hoe groot hun rol binnen de organisatie geweest is. Ook is gekeken naar het strafblad van de verdachten en naar de overige persoonlijke omstandigheden. Voor drie verdachten geldt dat de vondst van een grote hoeveelheid drugs als strafverzwarend is meegewogen. Voor een andere verdachte geldt dit voor het aantreffen van een vuurwapen in zijn woning. Tenslotte weegt voor een vijfde verdachte een verdenking van witwassen als strafverzwarend mee. Dit alles heeft geresulteerd in eisen tot lange gevangenisstraffen en hoge geldboetes. De hoogste eisen – twee keer negen jaar en geldboetes van zestigduizend euro - betreffen de zaken tegen twee mannen die ervan verdacht worden leiding te hebben gegeven aan de eerstgenoemde criminele organisatie.
Beslag op o.a. boot, auto’s en 280 duizend euro cash
Tijdens het onderzoek zijn diverse goederen en contante geldbedragen in beslag genomen, waarvan het Openbaar Ministerie het aannemelijk acht dat deze verkregen zijn met geld dat verdiend is met het plegen van de ten laste gelegde feiten. De officieren van justitie hebben de rechtbank daarom verzocht dit beslag verbeurd te verklaren. Dat betekent dat de verdachten het beslag kwijt zouden raken. Het gaat daarbij om onder meer een plezierjacht, een Landrover, een Volkswagen, een waterscooter en ruim 280 duizend euro aan contant geld.
Na een eventuele veroordeling van de verdachten is het Openbaar Ministerie voornemens om een zogenaamde ontnemingsprocedure te starten. Hierin zal berekend worden hoeveel geld de verdachten verdiend hebben met hun criminele activiteiten, waarna dit zal worden terug gevorderd. Vooruitlopend hierop is al conservatoir beslag gelegd op onder meer bankrekeningen, auto’s, motoren en waterscooters.
Veertiende verdachte
Behalve de dertien vermeende leden van de twee criminele organisaties stond in de zaak ook een 37-jarige man uit Eindhoven terecht. Hij kwam tijdens het onderzoek in beeld, maar niet bewezen wordt geacht dat hij onderdeel was van een van de criminele organisaties. Tegen hem is vier en een half jaar cel en een boete van twintig duizend euro geëist op verdenking van drugsbezit naar aanleiding van de vondst van een kleinschalig drugslab en een forse hoeveelheid verdovende middelen in zijn woning.