Schadelijke omstandigheden in opvanglocaties
De omstandigheden in de opvang zakken door de humanitaire ondergrens. En elke dag is het weer de vraag of asielzoekers in Nederland op straat moeten slapen. 'Kinderen die niet naar school kunnen, onvoldoende gezond eten, vieze toiletten, gebrekkige toegang tot zorg, slapen in een stoel of op de grond: de manier waarop vluchtelingen nu worden opgevangen, zakt door de humanitaire ondergrens en is schadelijk', aldus VluchtelingenWerk.
Na 9 maanden nog geen zicht op verbetering
Dagelijks wachten mannen, vrouwen en kleine kinderen in Ter Apel op een bus die hen van de ene naar de andere crisisnoodopvang brengt. In weer en wind, vaak zonder fatsoenlijke maaltijd. Recent sloeg ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd alarm over de risico’s op fysieke en geestelijke schade door de omstandigheden in de (crisis)noodopvang. Deze locaties zijn bovendien niet tijdelijk. Na negen maanden noodopvang ontbreekt nog steeds het zicht op verbetering voor duizenden asielzoekers.
Structureel probleem
'De opvang is niet tijdelijk onder de maat, dit is structureel geworden. We gaan dit niet als het nieuwe normaal accepteren', zegt ook Frank Candel, directeur VluchtelingenWerk Nederland.
Impasse doorbreken
Er is geen gebrek aan oplossingen voor het tekort aan opvangplekken, maar door een impasse tussen het Rijk en gemeenten ontbreekt daadkracht. Er is onduidelijkheid over wie waarvoor verantwoordelijk is en daarom is de huidige opvangcrisis vooral een bestuurlijke crisis. Het Rijk is nu niet bevoegd om geschikte opvanglocaties aan te wijzen. Daardoor lukt het niet om voldoende opvangplekken te vinden. Een uitspraak van de rechter kan helpen om die impasse te doorbreken.
'Dit gaan wij niet afwachten'
Candel: ‘Het laatste akkoord tussen het Rijk en gemeenten werd door gemeenten zelf als ‘fragiel’ omschreven. Dit wekt geen vertrouwen. Een wet waarmee het Rijk geschikte opvanglocaties kan aanwijzen kan die doorbraak zijn, maar zou op zijn vroegst pas in 2023 in werking kunnen treden. Intussen kan het elke avond zover zijn dat asielzoekers op straat belanden. Dit gaan wij niet afwachten, de tijd is op.’
’Triest dat het nodig is’
Het is niet voor het eerst dat vluchtelingen in geïmproviseerde noodopvanglocaties moeten wonen. Maar, in tegenstelling tot eerdere opvangcrises, is de oorzaak ditmaal niet een uitzonderlijk hoog aantal asielverzoeken. Onlangs concludeerden de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken en de Raad voor het Openbaar Bestuur nog dat het Rijk deze opvangcrisis zelf heeft veroorzaakt én in stand heeft gehouden door onder andere bezuinigingen en het sluiten van asielzoekerscentra.
Uiterlijk 1 augustus
Candel: ‘Belangrijke waarschuwingen en adviezen zijn jarenlang in de wind geslagen. Deze crisis was te voorkomen en is daarom verwijtbaar. Mensen op de vlucht voor oorlog of vervolging moeten fatsoenlijk worden opgevangen. En de medewerkers van de vreemdelingenketen in de opvangcentra die keihard werken om er het beste van te maken moeten daartoe in staat worden gesteld. Het is triest dat we nu juridische stappen moeten zetten om dit af te dwingen. We doen dit dan ook met pijn in het hart.’ VluchtelingenWerk eist in de aansprakelijkstelling dat vluchtelingen en asielzoekers uiterlijk 1 augustus weer kunnen worden opgevangen volgens de minimumnormen.