Cyberslachtoffers uit het onderzoek kregen met uiteenlopende vormen van cybercriminaliteit te maken. In de meeste gevallen (33%) ging het om internetoplichting, waarbij oplichters online een product te koop aanbieden maar deze niet leveren of een kapot of nepexemplaar opsturen. 22% werd slachtoffer van een datalek en bij bijna 20% van de respondenten die met cybercrime te maken kreeg, werd hun computer of netwerk gehackt. Identiteitsfraude, online afpersing (beide ruim 8%) en phishing (ruim 5%) maakten volgens het onderzoek de minste cybercrimeslachtoffers.
Bewuster van impact, maar nog altijd hetzelfde wachtwoord
Volgens ethisch hacker Wouter Slotboom zijn steeds meer mensen zich bewust van het fenomeen cybercrime en groeit ook het besef dat de impact om slachtoffer te worden verontrustend groot kan zijn. ‘Dat er online gevaren bestaan is inmiddels algemeen bekend, maar over hoe men gevaar loopt hebben veel mensen vaak nog geen idee,’ aldus de IT-veiligheidsexpert, die met trainingen en tips consumenten en bedrijven helpt zich online weerbaar te maken.
‘Het argument “ik heb toch niets te verbergen” klinkt al wat minder, maar veel mensen zijn nog onbewust onbekwaam. Voor veel accounts gebruiken ze argeloos nog altijd hetzelfde wachtwoord. En vaak zijn de risico’s van openbare, onbeveiligde netwerken in cafés en op evenementen, waar cybercriminelen gemakkelijk hun slag slaan, onbekend. Laat staan dat men weet wat te doen als dat gebeurt.’
Bijna kwart van cyberincidenten blijft onvermeld.
Van de slachtoffers van cybercriminaliteit laat volgens het onderzoek van Univé bijna een kwart het voorval onvermeld. 25% vindt het niet belangrijk genoeg om het iemand te vertellen, terwijl een vergelijkbaar deel (23%) van mening is dat hij of zij het probleem zelf moet oplossen. Voor 23% van de slachtoffers weerhoudt (ook) schaamte hen ervan om een melding te maken, terwijl 22% aangeeft geen idee te hebben waar je dit kunt doen.
Geen melding betekent bijna altijd dat ook geen actie ondernomen wordt, weet Slotboom. ‘En dan weet je zeker dat de schade niet hersteld gaat worden. Maak daarom altijd melding bij de politie, Meld Misdaad Anoniem of een gespecialiseerde cyberhulpdienst.’
‘Snel de computer uit!’
Toch zegt een meerderheid van de respondenten actie te zullen ondernemen, mocht het misgaan. Gevraagd naar wat ze zouden doen in het geval ze per ongeluk een neplink zouden aanklikken waardoor een cybercrimineel toegang krijgt tot digitale bestanden, zegt bijna de helft (47%) gelijk de politie te bellen om aangifte te doen. 30% schakelt een expert in om de data nog te redden. Maar liefst 13% hoopt – ‘helaas tevergeefs’, aldus Slotboom – dat de problemen ongedaan worden door snel de computer uit te zetten. Volgens de cyberexpert heeft online confronteren van de crimineel waar 3% voor kiest evenmin ‘en mogelijk zelfs een averechts’ effect, terwijl hij ook het betalen van de crimineel waar 1% van de Nederlanders toe bereid is afraadt.