Indonesië
De Ruiter reisde voor haar onderzoek twee keer af naar het Indonesische eiland Flores. 'Toen ik solliciteerde wist ik nog niet dat dat bij de baan hoorde, maar het was een heel bijzondere ervaring. Denk aan stroom die ineens uitvalt terwijl je in het lab aan het werk bent.' Op Flores is ongeveer 55 procent van de bevolking geïnfecteerd met een parasitaire worm. De Ruiter en haar mede-onderzoekers includeerden ruim 1600 inwoners van Flores in hun studie. De groep werd willekeurig in twee gedeeld, waarbij de helft een anti-wormbehandeling kreeg en de andere helft een placebo.
Insulineresistentie
De anti-wormbehandeling zorgde, vooral bij de geïnfecteerden, voor een toename van de insulineresistentie. Dat betekent dat de lichaamscellen minder gevoelig worden voor insuline, het hormoon dat de suikerspiegel regelt. Een toename van resistentie kan de eerste stap zijn richting diabetes type 2. 'Omgekeerd lijkt het er dus op dat infectie met een parasitaire worm insulineresistentie onderdrukt en daarmee de kans op het ontwikkelen van diabetes type 2 verkleint', aldus De Ruiter.
Immuunsysteem onderdrukken
Over de verklaring voor het verband tussen worminfectie en diabetes type 2 tasten de onderzoekers nog in het duister. 'We zien dat anti-wormenbehandeling leidt tot een toename in BMI en een verlaagd aantal eosinofielen, bloedcellen die indirect kunnen bedragen aan de insulinegevoeligheid. Daarnaast is de worm in staat om het immuunsysteem te onderdrukken. Op die manier wordt hij minder snel opgemerkt en kan hij langer overleven in de darmen. We vermoeden dat zo’n demping van de immuunrespons een gunstig effect heeft op de ontwikkeling van westerse ziekten, zoals diabetes type 2.'
Wormen als geneesmiddel
Betekent haar onderzoek dat we diabetespatiënten als behandeling massaal moeten besmetten met parasitaire wormen? De Ruiter: 'Nee, dat is geen goed idee. Maar we komen er steeds meer achter welke stofjes die de worm maakt, voor dit gunstige effect zorgen. In de toekomst kunnen we die stofjes wellicht als geneesmiddel gebruiken.'