Wereldmalariadag
Vanuit Amsterdam UMC is het hoofd van het Tropencentrum, prof. dr. Martin Grobusch, betrokken bij de nieuwe studie. 'Sinds enige jaren behandelen we malaria in de tropen standaard met Artemisinin Combinatie Therapie (ACT). Artemisinin, een Chinees middel op plantaardige basis, stond in de belangstelling omdat enige tijd geleden de (her)ontdekkers ervan de Nobelprijs hebben gewonnen.
'Maar het kent zijn beperkingen', vertelt Grobusch. Zo kan de malariaparasiet resistent worden voor het middel. De behandeling duurt naar verhouding nog vrij lang (tot drie dagen) en heeft bovendien geen sterk effect op de parasiet. Hierdoor kan het zijn dat de patiënt is genezen, maar dat er via zijn bloed toch opnieuw malaria (via de mug op de volgende patiënt) kan worden doorgegeven.
Nieuw malariamiddel
Grobusch heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van een nieuw middel dat de naam KAF 156 heeft meegekregen. Een studie met patiënten uit Gabon en andere Afrikaanse landen laat zien dat het middel veilig en effectief is. 'Het is nu tijd voor een grotere studie die het nieuwe middel vergelijkt met een standaardtherapie (ACT) om te kijken of het beter is. Als dat zo is, dan kan het middel op de markt komen. Daarvoor heeft de EU tien miljoen euro beschikbaar gesteld.'
Goedkoop
Het consortium waarvan Grobusch deel uitmaakt, is bijzonder van opzet. Behalve onderzoeksinstituten doen ook de NGO Medicines for Malaria Venture en een farmaceutisch bedrijf, Novartis, mee. De subsidie is gegeven om te komen tot eennot-for-profit medicijn. 'Hoe dat precies uitpakt, is nog niet helemaal duidelijk', zegt Grobusch. 'Novartis heeft het middel ontwikkeld en Medicines for Malaria zal het verspreiden in Afrika.'
Grobusch verwacht veel van het medicijn. 'We hebben snel wat nieuws nodig. De afgelopen tien jaar is het aantal malariagevallen wereldwijd weliswaar verminderd, maar de laatste twee jaar is die afname gestagneerd. Mogelijk is KAF 156 het middel dat op lange termijn in het gat springt. Een groot voordeel ten opzichte van ACT is dat het een chemische stof is, die je relatief gemakkelijk kunt maken. Bij ACT is dat anders omdat het een plantaardige basis heeft. Ik verwacht dat KAF 156 goedkoop gemaakt kan worden.'
Korter slikken
Een ander voordeel is dat de patiënt het middel korter hoeft te slikken. Bij ACT is een periode van drie dagen nodig. Dat lijkt kort, maar is voor veel mensen lastig vol te houden, zeker als de symptomen snel weg zijn. KAF 156 zou maar één, hooguit twee dagen nodig zijn. Bovendien heeft dit middel ook effect op de malariaparasiet.
Amsterdam UMC speelt een belangrijke rol in dit project. Vanuit Amsterdam is het nieuwe middel al getest, en nu is Grobusch verantwoordelijk voor de communicatie rond het project. Het gaat om lokale communicatie – om inwoners van de vier landen te motiveren om mee te doen aan de test – en om communicatie over het project naar buiten toe in de publieke en wetenschappelijke media.