Identieke onderzoeksmethode maakt vergelijkingen mogelijk
Meer dan 3000 zwangere vrouwen hebben over een periode van 25 jaar meegedaan aan onderzoek naar het algemeen welzijn, stress en depressieve klachten in de zwangerschap, verdeeld over vier grote studies. De vier studies kenden een identieke onderzoeksmethode. Het eerste onderzoek vond plaats van 1988-1990, het laatste van 2013-2016.
Hoge ene constante deelname
Eerstelijns verloskundigen in Zuidoost-Brabant nodigden vrouwen vanaf twaalf weken zwangerschap uit om deel te nemen. Het percentage deelneemsters was constant en hoog: tussen de 70-75%. In alle studies werden depressieve klachten gemeten met de Edinburgh Depressie vragenlijst. Op identieke wijze werden demografische factoren (leeftijd, opleiding, betaalde baan, alleenstaand/partner) en leefgewoonten (roken, alcohol, BMI) in kaart gebracht, naast het verloop van de zwangerschap. Hierdoor was het mogelijk de uitkomsten van de vier studies te vergelijken.
Wat veranderde er in 25 jaar?
De gemiddelde leeftijd waarop een vrouw haar 1e kind kreeg nam toe van 27 naar 29 jaar;
De leeftijd waarop een vrouw (nog) zwanger was nam toe van 39 tot 43 jaar;
Het aantal zwangeren dat rookte daalde van 16% in 1988 naar 7% in 2015;
Het aantal laagopgeleiden nam af van 26% naar 5%;
In 1988 had 60% van de zwangeren met kinderen een betaalde baan, in 2015 ruim 90%.
CBS
Vergelijking met gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek leerde dat deze trends grotendeels overeenkomen met de landelijke cijfers over deze periode. Wel is de regio Zuidoost-Brabant hoger opgeleid, hadden de deelnemende vrouwen vrijwel allemaal een partner en waren van Nederlandse afkomst.
De depressieparadox
Bij het eerste onderzoek in 1988 had 7% van de zwangeren last van depressieve klachten, 25 jaar later zien we een verdubbeling naar 14%. Dit is opmerkelijk: hoge opleiding, meer inkomen en betere leefgewoonten zouden juist ’beschermen’ tegen depressie.
(Over)gebruik van sociale media
Is het mogelijk dat in een periode van 25 jaar nieuwe uitlokkende factoren voor depressie zijn ontstaan? Zo heeft recent wetenschappelijk onderzoek een verband beschreven tussen (over)gebruik van sociale media en mentale problemen. Jonge vrouwen maken in hoge mate gebruik van sociale media. Verder blijkt uit analyses in de totale groep dat het hebben van meerdere kinderen in combinatie met een betaalde baan meer kans geeft op depressieve klachten in de zwangerschap.
‘Holistische’ zwangerschapsbegeleiding
Internationale onderzoeken tonen steeds duidelijker aan dat distress (depressie, angst, burn-out) in de zwangerschap niet alleen ongezond is voor de vrouw zelf, maar ook voor het ongeboren kind. Zwangerschapscontroles richten zich nog steeds vooral op lichamelijke aspecten zoals bloeddruk, gewichtstoename of ‘zwangerschapssuiker’. Het Tilburgse onderzoek onderstreept het belang van een meer ‘holistische benadering’: meer aandacht voor het algemeen welzijn in de begeleiding van de aanstaande moeder.