'Steken laten vallen'
'Het rapport laat niet alleen zien dat de bond hier steken heeft laten vallen, maar ook dat er stevige lessen moeten worden getrokken voor de toekomst. De KNGU heeft niet altijd gedaan wat van haar mocht worden verwacht. Dat is een wrange constatering. Jonge sporters voelden zich lang niet gehoord en in de steek gelaten. En daarvoor zijn excuses op zijn plaats,' aldus Monique Kempff, voorzitter van het bestuur van de KNGU in een eerste reactie op het rapport dat is geschreven door Verinorm, Bureau Beke en de Vrije Universiteit.
Onderzoek
Medio 2020 gaf de KNGU het bureau Verinorm de opdracht onderzoek te doen naar de aard en omvang van grensoverschrijdend gedrag in alle disciplines en op alle niveaus van de gymsport en de aanpak daarvan door de jaren heen. Aanleiding daarvoor waren aanhoudende (wereldwijde) berichten over misstanden door oud-topturnsters en de discussie die zich die zomer ontpopte na de lancering van de Netflix-documentaire ‘Athlete A’.
Afhankelijkheidsrelatie tussen sporter en trainer-coaches
Volgens het rapport kent de gymsport bepaalde karakteristieken die de (top)sport kwetsbaar maken voor ongewenst gedrag: het is een sport waar al vroeg wordt geselecteerd voor de topsport en waarbij zeker op de hogere niveaus sprake is van veel trainingsuren en een sterke afhankelijkheidsrelatie met trainers-coaches.
Toename trainingsintensiteit
Het onderzoek onder 662 volwassenen en 2061 minderjarigen toont aan dat de aard en mate waarin grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt afhankelijk is van verschillende factoren. Zo wordt grensoverschrijdend gedrag vaker gemeld naarmate de trainingsintensiteit toeneemt. Volwassen sporters rapporteren meer grensoverschrijdend gedrag dan minderjarige sporters.
Vooral bij dames
De problematiek komt in de onderzochte groepen sporters vooral voor bij (top)turnen dames, maar ook bij acrobatische en ritmische gymnastiek. Mannelijke sporters hebben beduidend minder te maken met grensoverschrijdend gedrag. De meest genoemde vormen van grensoverschrijdend gedrag zijn het doortrainen met blessures, geen eigen mening mogen hebben en genegeerd/gekleineerd worden door de trainer. Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt het minst voor.
'Vernederingen en chantage'
Met name de schokkende ervaringen van oud-sporters zijn indringend. Uit de interviews met geselecteerde oud-sporters die vóór 2014 actief waren, komt een beeld naar voren van een cultuur waarbij structureel en langdurig sprake was van (ernstig) grensoverschrijdend gedrag, bestaande uit vernederen, beledigen, schreeuwen, dwang, chantage, bedreigen en soms ook fysiek geweld.
Misstanden pas aan het licht na beëindigen carrière
Het rapport geeft aan dat er indicaties zijn dat de ‘grensoverschrijdende gymsportcultuur,’ na het verlaten van de harde (Oost-Europese) trainingspraktijken uit de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, thans minder aanwezig is. Desalniettemin waarschuwen de onderzoekers ervoor dat misstanden soms pas aan het licht komen als sporters hun carrière hebben beëindigd.