Mensen trappen er nog steeds in
'De meeste mensen hebben wel eens zo’n appje op hun telefoon binnen gekregen. En ondanks de vele waarschuwingen en preventiecampagnes trappen er nog dagelijks mensen in en raken honderden zo niet duizenden euro’s kwijt', aldus de politie.
Toename
Er is steeds vaker sprake van digitale criminaliteit in Nederland. Traditionele criminaliteit zoals inbraken en diefstalen wordt minder en digitale criminaliteit stijgt. Criminelen zijn op zoek naar andere en nieuwe digitale criminaliteitsvormen om hun slag te kunnen slaan. 'Criminelen verleggen hun werkterrein van de fysieke wereld naar internet', vertelt Stan Duijf, Hoofd Dienst Regionale Informatie Organisatie Oost-Brabant. ‘Met name oplichting via Whatsapp springt eruit.'
Aanpak
'Vriend-in-noodfraude is een geraffineerde vorm van criminaliteit, het is vaak lastig om daders te pakken. De afgelopen maanden hebben we zeker niet stil gezeten en 47 verdachten weten te horen in verschillende fraude onderzoeken die inmiddels zijn afgerond. De leeftijden lopen uiteen van 14 tot 62 jaar, waarbij de grootste groep uit jeugdigen bestaat. Daarnaast zijn, in diversen lopende onderzoeken, nog eens 10 verdachten in beeld waarbij zeker nog aanhoudingen zullen gaan volgen.'
Landelijke aanpak
Om deze fraudevorm gerichter te kunnen bestrijden, startte het cybercrimeteam Oost-Nederland in 2020 met een landelijke aanpak. Doel hiervan was om deze vorm van criminaliteit, die veelal in georganiseerd verband wordt gepleegd, eenheid overstijgend te bestrijden. Het team analyseerde alle aangiftes wat resulteerde in informatiepakketten die werden doorgezet naar het cybercrimeteam in Oost-Brabant. Zij namen de coördinatie op zich en schakelde alle basisteams en districtsrecherches in Oost-Brabant in. Dit markeerde de start van diverse opsporingsonderzoeken met tientallen aanhoudingen tot gevolg. 'Belangrijk blijft dat mensen aangifte doen als ze slachtoffer zijn geworden. De informatie die wij uit uw aangiftes halen is noodzakelijk voor het tegengaan van cybercriminaliteit. Dankzij die informatie krijgen we zicht op daders', aldus Stan Duijf.
Kwetsbare verdachten
Uit de onderzoeken is naar voren gekomen dat bijna alle verdachten kwetsbare personen bleken te zijn. Ze waren bekend met bewindvoering, schulden, drugsverslaving, of (jeugd-) hulpverlening. Maikel van Opstal van het cybercrimeteam Oost-Brabant: 'Het is een specifieke groep jongeren die zeer gemakkelijk over te halen zijn om hun bankrekening beschikbaar te stellen. Criminelen ontvangen het geld van hun slachtoffers namelijk liever niet op hun eigen rekening. Om zelf buiten beeld te blijven, misbruiken ze de betaalrekeningen van anderen. Er worden hiervoor zogeheten geldezels geronseld. We zagen dat het ronselen en contact houden vaak via social media verliep zoals Instagram en Snapchat. Vaak wordt er de vraag gesteld of ze snel geld willen verdienen of ze even kunnen ‘helpen’ bij het pinnen.'
Geldezels
'Potentiele geldezels moeten zich realiseren dat het afgeven van hun bankpas en pincode en het laten gebruiken van hun bankrekening, met het risico dat daarmee criminele activiteiten worden gepleegd, strafbare feiten zijn. Waar de ronselaar en andere bij deze vorm van fraude betrokken personen vaak buiten beeld van de politie blijven, blijft de geldezel dat niet. Naast een straf van het Openbaar Ministerie, kun je als geldezel ook een maatregel van je bank tegemoet zien.'
Openbaar Ministerie
Matthijs van Dam houdt zich als officier van justitie binnen het arrondissementsparket Oost-Brabant bezig met fraudezaken. Het blijft volgens hem belangrijk om te waarschuwen voor dit soort fraude, waar iedere dag weer mensen het slachtoffer van worden: 'De fraudeurs gaan vaak professioneel te werk en proberen bijvoorbeeld door het inzetten van kwetsbare katvangers buiten beeld te blijven. Het is goed dat de politie erin slaagt om desondanks verdachten te traceren en daarmee uit de anonimiteit te halen. De komende tijd staan meerdere verdachten voor deze vorm van fraude voor de rechter. Waar mogelijk proberen wij het geld dat ze afhandig hebben gemaakt weer terug te geven aan de slachtoffers.'
Voorkom vriend-in-noodfraude
Als een bekende u om geld vraagt via WhatsApp, check dan altijd of u echt met deze persoon te maken heeft. Bel de persoon op. Wordt er een nieuw telefoonnummer gebruikt? Bel dan óók het oude nummer. Maak geen geld over voordat u echt met de bekende heeft gesproken en zeker weet dat het een echt verzoek is. Klik ook niet op betaallinkjes. En deel nooit uw persoonlijke gegevens, pincode of WhatsApp code.