EOD
'Meerdere exemplaren liggen in de grond van het militaire luchtvaartterrein Deelen. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) vond ze, in samenwerking met een civiel aannemingsbedrijf', aldus het ministerie.
Dropzone terrein
Dergelijk onderzoek leidt vaker tot de ontdekking van bommen. Nieuw is dat ze steeds dichter aan de oppervlakte blijken te komen en ook instabieler worden. De kans op explosies neemt daardoor toe. Het onderzoek werd gedaan met het oog op de aanleg van een zogenoemde dropzone. Dat is een plek waar militairen zich voorbereiden op het kunnen droppen van materieel en personeel in vijandelijk gebied.
Gevoelig voor schokken
De militaire trainingen op Deelen gaan wat commodore Robert Adang betreft gewoon door. 'Vanwege veiligheidsoverwegingen gebeurt dat alleen boven verharde delen van de basis zoals taxibanen en de startbaan', zegt de commandant Defensie Helikopter Commando, tevens commandant militair luchtvaartterrein Deelen. Gebruik van andere delen brengt teveel risico met zich mee.'
Lange-tijd vertragingsontstekers
Dat komt doordat verschillende bommen zijn voorzien van zogenoemde chemische lange-tijd vertragingsontstekers (CLV). Deze zijn zeer gevoelig voor schokken en trillingen. Daarnaast liggen ze ook nog eens ondiep.
Spontaan ontploffen
Ruim 75 jaar nadat de projectielen zijn gedropt, leveren ze steeds meer risico op.
Dat wordt veroorzaakt door het verouderingsproces van het celluloidplaatje van een niet-geactiveerde CLV. Dat plaatje houdt een voorgespannen slagpen vast. De staat van het celluloid verslechtert waardoor bommen in het ongunstigste geval spontaan kunnen ontploffen.
'Waarschijnlijk ligger er nog veel meer'
Inmiddels zijn er op het militaire terrein een aantal vakken van 150 vierkante meter onderzocht op vliegtuigbommen. Deze zijn dus ook gevonden, maar waarschijnlijk liggen er nog veel meer. Onderzoek moet uitwijzen waar en hoeveel bommen er nog in de bodem liggen.
Gevolgen voor boeren
De gevaarlijke projectielen hebben vooral gevolgen voor een aantal boeren. Zij mogen hun grond niet meer bewerken vanwege ontploffingsgevaar. Dat dit erg serieus is, is inmiddels gebleken. In Duitsland zijn door de jaren heen al zo’n 80 bommen met het CLV-ontstekingsmechanisme spontaan ontploft, in Nederland 4, voor zover bekend. Ook deze week is in de bodem van het militaire terrein een dergelijk projectiel gevonden en door de explosievenruimers vernietigd.
Geringe diepte
Volgens EOD-commandant Jos Dirkx zorgen activiteiten die grondtrillingen veroorzaken in onverharde gebieden voor onverantwoorde risico’s. 'Dat komt door de aangetroffen lange-tijd vertragingsontstekers, de geringe diepte waarop de bommen worden aangetroffen en de reële mogelijkheid dat er nog meer blindgangers in de bodem liggen. 'Om dit risico weg te nemen is het vereist de beoogde dropzone en pachtgronden te laten onderzoeken op de aanwezigheid van blindgangers en deze te laten ruimen.'
Verder onderzoek
Het civiel aannemingsbedrijf gaat de komende tijd verder met het onderzoeken van de bodem in Deelen. Het is op dit moment nog niet duidelijk wanneer de onverharde gebieden weer worden vrijgegeven.