dinsdag, 8. november 2016 - 15:22

Essentiële medicijnen wel betaalbaar, niet beschikbaar

Essentiële medicijnen wel betaalbaar, niet beschikbaar
Foto: Archief EHF
Groningen

Er is wereldwijd genoeg geld om iedereen van essentiële medicijnen te voorzien, maar dat geld wordt dermate oneerlijk verdeeld dat een kwart van de wereldbevolking geen toegang heeft tot de 200 basismedicijnen. Tot die conclusie komt de Lancet Commission on Essential Medicines Policies, waarvan hoogleraar Global Health Hans Hogerzeil en promovendus Ellen ’t Hoen van het Universitair Medisch Centrum Groningen deel uit maken. De commissie brengt vandaag een rapport uit in het wetenschappelijke tijdschrift in The Lancet over de toegankelijkheid van geneesmiddelen in de wereld.

Driekwart van alle lage-inkomenslanden en een kwart van de midden-inkomsenslanden heeft niet genoeg geld om de bevolking te voorzien van de belangrijkste basisgeneesmiddelen, zoals morfine,  insuline en medicijnen ter behandeling van HIV, malaria of tuberculose. 

De commissie maakte een schatting van de kosten om alle mensen in lage- en midden-inkomenslanden van 200 basisgeneesmiddelen te voorzien en kwam uit op een bedrag van 13 tot 25 dollar per persoon per jaar.  Wereldwijd wordt dit bedrag minstens acht keer uitgegeven. Het is dus geen kwestie van een gebrek aan geld, concludeert de commissie, maar een gebrek aan eerlijkheid, solidariteit en mensenrechten.

De commissie, waarvan Hogerzeil een van de voorzitters was, doet in het rapport aanbevelingen aan regeringen in lage- en middeninkomenslanden, de WHO en de Verenigde Naties, maar benadrukt dat dit niet een probleem is dat alleen de ontwikkelingslanden aangaat. Dit is een internationaal probleem dat een grote, internationale samenwerking vereist.   

Bijvoorbeeld om het patent-gebaseerde systeem te veranderen, waarbij geneesmiddelenfabrikanten bepalen welke geneesmiddelen er ontwikkeld worden. Het huidige systeem geeft de industrie een monopolypositie. Dat leidt niet alleen tot hoge prijzen van geneesmiddelen, maar leidt ook tot veel  onderzoek naar geneesmiddelen waarmee hoge winsten te behalen zijn, in plaats van naar de middelen waar de meeste behoefte aan is. Het veranderen van dit systeem is niet alleen in het belang van armere ontwikkelingslanden, maar ook van welvarende landen als Nederland. Ook hier worstelen we met torenhoge prijzen van medicijnen tegen kanker, de ziekte van Pompe en de ziekte van Fabry, die honderdduizenden euro’s per jaar kosten.

Een van de aanbevelingen van de Lancet Commissie is om een ‘patent pool’  voor essentiële geneesmiddelen te maken, dat patentlicenties van patenthouders verkrijgt door onderhandeling, en deze aan meerdere producenten beschikbaar stelt tegen een kleine vergoeding. Een patent pool zorgt er zo voor dat goedkope versies van nieuwe geneesmiddelen snel beschikbaar komen.

De aanbevelingen van de Lancet Commissie, die zijn gebaseerd op bijna drie jaar wetenschappelijk onderzoek naar de meest recente gegevens en bewijsstukken, zijn stuk voor stuk aanbevelingen voor de lange termijn. Naar verwachting zal het internationale geneesmiddelenbeleid van de komende twintig jaar onder invloed van onder andere dit rapport aangepast worden.