Patiënten in Nederland kunnen voor hun medische problemen terecht bij de huisarts. In ernstige gevallen verwijst deze ‘poortwachter’ door naar de Spoedeisende Hulp (SEH) of wordt de patiënt, bijvoorbeeld bij een ongeluk, rechtstreeks per ambulance naar de Spoedeisende Hulp (SEH) gebracht. De SEH wordt daarnaast ook op eigen initiatief bezocht door mensen zonder verwijzing van een huisarts. Bijna twintig procent van alle SEH-bezoekers bestaat uit dergelijke ‘zelfverwijzers’. Het probleem: een deel van hen had op basis van de klachten niet naar de SEH gehoeven. Met als consequenties dat zij onnodig beroep doen op dure tweedelijnszorg en bijdragen aan de drukte op de SEH.
Redenen voor zelfverwijzing
Nicole Kraaijvanger, werkzaam als SEH-arts bij Rijnstate, promoveert op 27 juni op haar onderzoek naar deze groep zelfverwijzers. Wat maakt dat ze de huisarts links laten liggen en direct naar de SEH gaan? Zou je het aantal mensen dat onterecht naar de SEH gaat met die kennis ook kunnen verminderen? Via literatuuronderzoek, vragenlijsten en persoonlijke interviews heeft ze het onderwerp beter in kaart proberen te brengen. De redenen voor zelfverwijzing naar de SEH blijken onder te verdelen in oprechte zorgen om de gezondheid en praktische overwegingen (zoals de nabijheid van de SEH en het niet hoeven maken van een afspraak bij een bezoek aan de SEH). Hierbij lijken patiënten die vanuit praktische overwegingen de SEH bezoeken, vaker onterecht op de SEH te zijn.
Financiële drempel
Kraaijvanger stelde vast dat er een duidelijk verschil van inzicht bestaat als het gaat om de noodzaak tot SEH-bezoek. Meer dan driekwart van de zelfverwijzers vindt het eigen bezoek gerechtvaardigd, maar in de ogen van artsen ligt dat percentage eerder tussen de vijftig en zestig procent. Vaak wordt een eigen financiële bijdrage geopperd als mogelijke rem op onterechte bezoeken. Uit onderzoek van Kraaijvanger blijkt dat het inderdaad leidt tot minder SEH-bezoek, maar met een serieus nadeel: bij zowel lagere als hogere bedragen wordt ook een deel van de mensen die terecht een SEH wil bezoeken tegen gehouden.
Kraaijvanger: “Als er een eigen bijdrage van €100 wordt gevraagd, geeft 47 procent van de zelfverwijzers aan niet meer direct naar de SEH te zullen gaan. Hierbij worden echter onvermijdelijk ook patiënten geweerd die, mogelijk dringend, tweedelijnszorg nodig hebben.”
Verder blijkt dat zelfverwijzers vaak slecht op de hoogte zijn van de huidige financiële regelingen rondom de acute zorg: bijna de helft denkt ten onrechte te moeten betalen voor een bezoek aan de huisarts of huisartsenpost, ruim 30% denkt dat een bezoek aan de SEH gratis is. Dit laatste is alleen het geval, wanneer iemand het eigen risico voor dat jaar al betaald heeft.