Tbs vanaf minstens 4 jaar celstraf
De rechter kan tbs opleggen als de verdachte een misdrijf heeft gepleegd waar minstens 4 jaar gevangenisstraf op staat, het misdrijf is begaan onder invloed van een stoornis en de veiligheid van anderen in gevaar is vanwege de kans op herhaling. Er is een aanknopingspunt nodig om vast te stellen dat iemand lijdt aan een stoornis, en iemand (geheel of verminderd) ontoerekeningsvatbaar te verklaren en tbs op te leggen. Bij voorkeur is dat actuele rapportage door een psycholoog en psychiater, bij gebrek aan recente informatie omdat iemand weigert mee te werken kan de rechter zich ook op oudere informatie baseren of op een observatieverslag.
Mogelijke redenen voor toename
De afgelopen jaren hebben rechters vaker tbs opgelegd. Een duidelijke reden hiervoor is volgens rechter Jan Moors niet aan te wijzen. 'Een mogelijke verklaring kan zijn dat er steeds meer mensen met psychische problemen in aanraking komen met het strafrecht. De rechter zal dan eerder een behandeling overwegen dan een langdurige gevangenisstraf. Een andere reden is dat de maatschappelijke discussie over tbs er voor gezorgd heeft dat er meer aandacht is voor verdachten die weigeren mee te werken aan psychologisch onderzoek. Rechters zijn nog alerter in zaken waarin zij tbs kunnen opleggen, zonder dat er recente rapportages beschikbaar zijn.'