Grote verandering tussen januari 2019 en december 2019
De prachtige nieuwe opnamen van het oppervlak van de ster laten zien dat de rode superreus niet alleen minder licht geeft, maar ook van vorm lijkt te veranderen. De laatste beelden met een duidelijk afgezwakte helderheid zijn gemaakt in december 2019. Terwijl op de beelden van januari 2019, dus bijna een jaar eerder, de rode superster nog met volle kracht licht uitstraald.
Verandering zelfs met het blote oog te zien
Nu hebben de astronomen de duurste apparatuur tot hun beschikking op beelden te maken van hemellichamen maar zelfs met het blote oog vanaf onze aarde is voor iedereen de opmerkelijke verandering waarneembaar. Betelgeuze is een opvallend lichtbaken aan de nachthemel, maar eind vorig jaar begon hij af te zwakken.
Oorzaak?
Op dit moment heeft Betelgeuze nog 'slechts' 36 procent van zijn normale helderheid. Wetenschappers maar ook alle astronomie-fans proberen nu te achterhalen wat de oorzaak van deze verandering is en of dit wellicht een voorteken is dat het einde van de rode ster nabij is en een supernova, een enorme explosie,
zal volgen.
SPHERE-instrument
Een team onder leiding van Miguel Montargès, astronoom aan de KU Leuven, heeft de ster sinds december waargenomen met ESO’s Very Large Telescope, om erachter te komen waarom diens helderheid afneemt. Een van de eerste resultaten van deze nieuwe campagne is een prachtige nieuwe opname van het oppervlak van Betelgeuze, die eind vorig jaar is gemaakt met het SPHERE-instrument.
Voor en na beeld
Toevallig had het team de ster ook in januari 2019 al met SPHERE waargenomen, voordat deze zwakker werd, wat een voor-en-na-beeld van Betelgeuze heeft opgeleverd. De opnamen, gemaakt in zichtbaar licht, laten goed zien welke veranderingen in helderheid en in schijnbare vorm de ster ondergaat zoals in onderstaande video te zien is.
Supernova
Veel astronomie-fans vroegen zich af of het zwakker worden van Betelgeuze een voorbode van een explosie was. Net als alle rode superreuzen zal Betelgeuze ooit een supernova-explosie ondergaan. Maar astronomen denken niet dat het nu al zo ver is. Zij hebben andere theorieën die kunnen verklaren wat de veranderingen in vorm en helderheid op de SPHERE-beelden nu precies veroorzaakt. ‘De twee scenario’s waaraan we werken is dat het oppervlak afkoelt ten gevolge van ongewone stellaire activiteit of dat de ster stof onze kant op blaast’, zegt Montargès.
700 lichtjaar afstand
'Natuurlijk is het wel zo dat onze kennis van rode superreuzen onvolledig is, en we nog middenin in het onderzoek zitten, dus er kan ons nog best een verrassing te wachten staan.' Nu is het natuurlijk ook nog zo dat een blik op hemel een kijkje in de geschiedenis is. Betelgeuze staat, net als vele andere sterren aan de hemel, op vele lichtjaren afstand van de aarde. Een lichtjaar is de tijd die nodig is voor het licht om op de aarde aan te komen. Betelgeuze staat op meer dan 700 lichtjaar van ons verwijderd. Alles wat wij nu op dit moment van de ster waarnemen is dus een soort van momentopname van 700 jaar geleden.