Extreem krachtige schadelijke afweerreactie
'Bij deze coronapatiënten hechten zich andere suikers aan de antistoffen dan bij mensen met milde klachten. Dit zorgt voor een extreem krachtige, schadelijke afweerreactie', zo concluderen onderzoekers van Sanquin in een vandaag op Science gepubliceerd artikel.
Andere 'versuikering'
Onderzoekers van Sanquin vonden bij de antistoffen van patiënten met een ernstiger verloop van de ziekte een andere ‘versuikering’ dan bij mensen met milde klachten. Deze antistoffen zorgen voor een extreem krachtige afweerreactie, die mogelijk een rol speelt bij het ontstaan van de ernstige longproblemen.
Zwangere vrouwen
Antistoffen met een dergelijke versuikering zijn al langer in beeld bij Sanquin. Ze spelen een rol bij een zeldzame, gevaarlijke afweerreactie bij zwangere vrouwen die bloedcellen van de foetus kapot maakt.
Schadelijke antistoffen
Verreweg de meeste mensen die besmet raken met het coronavirus ondervinden maar weinig klachten. Hun plasma bevat neutraliserende antistoffen. Sanquin zamelt van herstelde patiënten grootschalig plasma in om van die antistoffen een geneesmiddel met een constante, hoge concentratie te maken. Dit zou kunnen worden gebruikt om besmetting bij kwetsbare mensen te voorkomen of zieke patiënten te behandelen.
Longen beschadigd
Patiënten op de IC maken zelf ook neutraliserende antistoffen tegen het coronavirus. Toch zorgen deze niet altijd voor genezing. Onderzoeksleider Gestur Vidarsson: 'Antistoffen van ernstig zieke coronapatiënten blijken een andere suikerketen te hebben. Die keten werkt als een soort schakelaar voor het immuunsysteem. Bij IC-patiënten staat die schakelaar aan, het immuunsysteem wordt aangespoord tot een heel sterke afweerreactie. Zo sterk dat mensen er juist zieker van worden en hun longen verder beschadigd kunnen raken.'
Gevaarlijke afweerreactie
Coronapatiënten met milde verschijnselen bleken antistoffen met een normale suikerketen te maken, die voor een gematigde afweerreactie zorgt. 'We kwamen op het spoor van dit soort antistoffen omdat de afweer tegen het SARS-CoV2 virus lijkt op de afweer van zwangeren tegen bloedcellen van hun kind, zoals bij de Rhesus ziekte', legt Vidarsson uit. 'Deze zeldzame, gevaarlijk afweerreactie tegen rode bloedcellen en bloedplaatjes kan leiden tot de vernietiging van deze cellen. Dit is een heel goed voorbeeld van hoe fundamenteel onderzoek naar bloedgroepen kan leiden tot inzicht in andere ziektes.
Zieker
In principe is het natuurlijk gunstig dat het afweersysteem zulke sterke antistoffen kan produceren. Bij veel andere infecties kan het juist helpen de ziekte te bestrijden, zoals bij HIV. Maar bij virussen als het coronavirus, waarbij heel grote hoeveelheden virusdeeltjes vrijkomen, werken ze dus eigenlijk te goed, en worden mensen er mogelijk zieker van.
Behandelen met goede antistoffen
Wereldwijd lopen studies waarbij patiënten met plasmatransfusies van herstelde patiënten worden behandeld. Het lijkt erop dat vooral wanneer je het plasma heel snel na de besmetting geeft, het een goed effect kan hebben. In Nederland doen we dat in de COVEarly studie. 'Wij denken dat het misschien mogelijk is dat een hoge dosis 'goede' antistoffen ook ernstig zieke patiënten zou kunnen helpen', vervolgt Vidarsson. 'Die antistoffen kunnen concurreren met de schadelijke antistoffen. Die krijgen dan minder kans te binden aan het virus. Zo zou je die uit de hand gelopen afweerreactie kunnen dempen. Maar het liefste wil je een antistofgeneesmiddel natuurlijk al in een vroeg stadium van de ziekte of preventief toedienen. Dan zou je kunnen voorkomen dat mensen die schadelijke antistoffen aanmaken en erg ziek worden'.