dinsdag, 4. december 2018 - 12:19 Update: 04-12-2018 18:33

Nederlands onderzoeksteam mee met eerste landing op de achterkant van de maan

Nederlands onderzoeksteam mee met eerste landing op de achterkant van de maan
Foto: Radboud Universiteit
Nijmegen

Zaterdag 8 December lanceert de Chinese ruimtevaartorganisatie de Chang’e 4 maanlander. China hoopt hiermee het eerste land op de achterkant van de maan te zijn. Nederlandse astronomen kijken ook uit naar dit moment, want ze gaan samenwerken met de Chinese wetenschappers. Een Nederlands radio instrument hangt nu al achter de maan en mag na de ‘touchdown’ van de maanlander aan.

Hoe is het nu met…?

Deze lancering volgt op de lancering van de Chang’e 4 relay-satelliet op 21 mei van dit jaar. Die satelliet hangt inmiddels achter de maan en zal de communicatie met de maanlander vanaf de aarde verzorgen. Op de satelliet bevindt zich ook een Nederlands radio instrument.

De Netherlands China Low-frequency Explorer (NCLE) is bedacht en gemaakt door een team van de Radboud Universiteit, ASTRON en het bedrijf ISIS. Naar verwachting begint het instrument begin volgend jaar aan zijn wetenschappelijke waarnemingen. Eerst kijkt het hele Nederlandse team uit naar de lancering op 8 december: niet alleen omdat het de eerste landing op de achterkant van de maan ooit is, maar temeer omdat de wetenschappers van het Nijmeegse Radboud Radio Lab en ASTRON ook lid zijn van het wetenschappelijke team van de Chang’e 4 landermissie, en het dus ook een beetje hun eerste maanlanding is.

Astrofysicus en managing director van het Radboud Radio Lab Marc Klein Wolt legt uit: ‘Met ons instrument op de relay-satelliet waren wij het eerste Nederlandse team dat ooit mee mocht op een missie naar de maan. Dat was al bijzonder, maar dit maakt het nog specialer.’ Er zal geen Nederlands instrument op de Chinese maanlander zitten, maar het plan is dat het Nederlandse radio instrument op de satelliet en het Chinese radio instrument aan boord van de maanlander gezamenlijke waarnemingen gaan doen.

Albert-Jan Boonstra, programma manager ASTRON, voegt toe: ‘We zijn ook bijzonder geïnteresseerd hoe onze ontvanger zich houdt onder de extreme condities in de ruimte, ook in relatie tot het ontwerp en de waarneemgevoeligheid van het radio instrument op de maanlander. Beide instrumenten zijn niet alleen gericht op het verkrijgen van wetenschappelijke resultaten, ze geven ons ook belangrijke technische informatie die nodig is voor het ontwerpen van een toekomstige zwerm van kleine astronomische radiosatellieten.’

Een nieuw window to the Universe

Radioastronomen doen normaal hun waarnemingen met een van de vele radio telescopen op aarde, maar met het NCLE-instrument wil het Nederlandse team een nieuw window to the Universe openen. Hiermee willen ze namelijk luisteren naar radiosignalen van golflengtes die op aarde niet waar te nemen zijn omdat de aardatmosfeer deze tegenhoudt. ‘NCLE maakt de weg vrij voor een toekomstig grootschalig radio experiment op het oppervlak van de maan, om het zwakke signaal van vlak na de oerknal en voor dat de eerste sterren gevormd werden waar te nemen. Daarom is deze maanlanding ook zo interessant, omdat het voor het eerst de mogelijkheid biedt om de condities voor radioastronomie op de maan te onderzoeken’, verklaart Heino Falcke, hoogleraar Astrodeeltjesfysica en radioastronomie en wetenschappelijke leider van het NCLE instrument. Overigens zal de Chinese maanlander maar een maand of twee actief zijn, terwijl NCLE naar verwachting de komende vijf jaar gaat waarnemen. De bedoeling is dat NCLE enkele weken na een succesvolle landing uitgerold en aangezet wordt.

Foto: De lancering van de Chang’e 4 relay-satelliet QueQuiao op 21 mei 2018 vanuit China. Credit: Albert-Jan Boonstra (ASTRON).