Doorligwonden
Doorligwonden (of decubitus) gaan gepaard met veel pijn, ongemak en zelfs een verhoogde kans op overlijden. Ze kosten de Nederlandse maatschappij bovendien meer dan een miljard euro per jaar. Decubitus ontstaat niet alleen door druk op de huid, maar ook door afschuifkrachten op de huid (shear force). Dit is de kracht die optreedt wanneer er afschuiving plaatsvindt tussen twee oppervlakten, bijvoorbeeld als (ziekenhuis)patiënten met de rugleuning omhoog in bed liggen. Door wrijving van de huid met de matras blijft de huid als het ware aan die matras plakken. Door de zwaartekracht komt dan met name de huid op het stuitje en de hielen onder spanning te staan, met decubitus als mogelijk gevolg.
Nieuw onderzoeksmodel
Tot voor kort werd nauwelijks aandacht besteed aan deze afschuifkrachten, omdat ze moeilijk te meten zijn. Onderzoekers van het Maastricht UMC+ hebben een methode ontwikkeld om deze afschuifkrachten op de huid wél in beeld te krijgen en pasten die methode toe op gezonde vrijwilligers. Ze stelden vast dat als er afschuifkracht wordt toegediend bij een beetje druk, er veel meer roodheid en huidschade ontstaat dan bij het toedienen van diezelfde druk alleen.
Speciale pleisters
Preventieve behandeling met pleisters, bestaande uit meerdere lagen absorberende foam, bleek de schade aan de huid door afschuifkrachten significant te verminderen. De pleisters, dressings genoemd, bevatten geen werkzame stof. De werking is het gevolg van een mechanisch principe om krachten beter op te vangen en te verdelen. Wel bevatten de pleisters foam, waardoor ze veel vocht (onder meer zweet) op kunnen nemen, zodat een optimaal microklimaat van de huid gewaarborgd is. Het microklimaat wordt onder meer bepaald door de temperatuur en de vochtigheid van de huid.
Klinische toepassing
De dressings zijn op de markt verkrijgbaar, maar worden doorgaans alleen gebruikt voor de behándeling van doorligwonden, niet voor het voorkómen ervan. Ziekenhuizen in Australië gebruiken de dressings wel al preventief door ze op het stuitje en de hielen te plakken. Met goed resultaat, met name bij patiënten die helemaal stilliggen, bijvoorbeeld omdat ze aan de beademing liggen op de intensive care. In Nederland worden de dressings (nog) niet preventief toegepast. Nader onderzoek zal wetenschappelijk bewijs moeten leveren voor de preventieve werking van deze dressings in de Nederlandse ziekenhuispopulatie.
Promotie
Het Maastrichtse onderzoek naar de behandeling van decubitus leidde onder meer tot een publicatie in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of the Mechanical Behavior of Biomedical Materials. Luuk de Wert is onlangs aan de Universiteit Maastricht gepromoveerd op het onderzoek naar de preventieve behandeling van doorligwonden met dressings. Titel van het proefschrift luidt New insights in the development of pressure ulcers.